Tükürük Bezi Tümörleri

Birçok farklı tükürük bezi tümörü türü vardır. Tükürük bezi tümörleri, tümörlerde yer alan hücre türüne göre sınıflandırılır. Sahip olduğunuz tükürük bezi tümörünün türünü bilmek, doktorunuzun sizin için en iyi tedavi seçeneklerinin hangileri olduğuna karar vermesine yardımcı olur.

Kanserli olmayan tükürük bezi tümörü türleri şunlardır: (tüm tümörlerin yaklaşık %80’ini)

• Pleomorfik adenom. (en sık görülen tip)
• Bazal hücreli adenom.
• Kanaliküler adenom.
• Onkositom.
• Warthin tümörü.

Kanserli tükürük bezi tümörü türleri şunlardır:

• Asinik hücreli karsinom.
• Adenokarsinom.
• Adenoid kistik karsinom.
• Berrak hücreli karsinom.
• Malign karışık tümör.
• Mukoepidermoid karsinom.
• Onkositik karsinom.
• Polimorf düşük dereceli adenokarsinom.
• Tükürük kanalı karsinomu.
• Skuamöz hücreli karsinom.

En sık görülen Iyi huylu/benign/selim tümörlerinden biraz bahsedelim:

Pleomorfik Adenom

Tüm tükürük bezi tümörlerinin en sık görülen tipidir. Parotis selim tümörlernin %70’ini, selim submandibuler tümörlerinininde %90 ‘lık kısmını oluşturur. Bu tümörler kadınlarda erkeklere göre bir miktar daha fazla görülür. Genellikle üçüncü ve altıncı dekatta daha sık görülür. Oluşma sebebi net değildir. Yüzün bir tarafında sıklıkla kulak önü ve çene köşesinde ağrısız kitle şeklinde ortaya çıkar. Sıklıkla parotis bezinin yüzeyel kısmından gelişir. Nadiren derin lobdan gelişir ve bu durumda parafarengeal boşluk  yhaline gelir veumuşak damakta kitle, bazen çene altı (submandibuler) bölgede kitle şeklinde bulgular verebilir.  Nadir komplikasyonlarından biri bu tümörün habis kötü huylu bir tümöre dönüşümüdür. (karsinoma ex-pleomorfik adenom). Tedavisi cerrahi olarak çıkarılmasıdır. 

Whartin Tümörü

Son yıllarda pleomorfik adenoma yakın sıklıkta karşımıza çıkmaktadır. Nerede ise tamamı parotis bezi kaynaklıdır. Sıklıkla erkeklerde  50 ve 70  yaşları arasında sigara kullanımı ile yüksek oranda ilişkili bulunmuştur. Tükürük bezi tümörleri sıklıkla tek taraflıdır istisna bu tümördür ve %10 oranında her iki parotis bezinde de aynı anda veya farklı zamanlarda  ortaya çıkabilir.

Monomorfik Adenom

Bu yavaş büyüyen tümörler tüm tğkrük bezi tümörlerinin sadece %5’lik kısmını oluşturur. Onkositom, kanaliküler adenom, bazal hücreli adenom, oksifilik adenom ve myoepitelyoma gibi alt tiplere ayrılır.

En sık görülen Kanser (habis-malign-kötü huylu) tümörlerinden bahsedelim:

Parotisin kötü huylu tümörleri veya kanserleri tüm baş ve boyun kanserlerinin ancak %3-4’lük kısmını oluşturur. 

Mukoepidermoid Karsinom

En sık görülen kötü huylu tükürük bezi tümörüdür. %80-90 lık kısmı parotis bezinde görülür. En sık 50’li yaşlarda görülür. Kadınlarda erkeklere göre 4 kat daha fazla görülür. Düşük, orta ve yüksek grade (derece) alt tipleri vardır. Bu tiplerinden en sıkıntılı olanı yüksek grade’li olanıdır. Bu hem bölgesel hem lenf nodlarına yayılmaya ve agresif davranmaya meyillidir. Tedavisi cerrahidir. Düşük ve orta dereceli tümörlerin cerrahi ile yok edilmesi mümkün iken, yüksek dereceli tümörlerde ise sonrasında radyoterapi ve/veya kemoterapi gerekebilir. Tümör erken evresinde  yakalınırsa ve derecesi düşükse sağkalım süresi ameliyat sonrası bir hayli yüksektir. 

Adenoid Kistik Karsinom

Yaklaşık %70 kadar kısmı minör tükürük bezlerinden kaynaklanır. Adenoid kistik karsinom submandibular, sublingual ve minör tükrük bezlerinde görülen en sık kanser tipidir. Kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür. Sıklıkla başka şikayet oluşturmayan kitle şeklinde ortaya çıkar. Üç histolojik alt tipi mevcuttur. Kribriform, tubuler ve solid alt tiplerinden en kötü sağkalım solid tipindedir. Farklı bir klinik davranışı vardır, daha yavaş, daha tembel uzun yıllar içinde gelişir ve bulgu verir. Altındaki ve yakınındaki sinirleri tutması ve bunlarıda atlayıcı yani bir sinirin değişik bölgelerini tutması şeklinde bir özelliği vardır ve bu vakaların %80’inde tespit edilir. Sıklıkla bu hastalara bu yüzden ameliyat öncesi bölgedeki sinirler üzerine radioterapi uygulanması bazen önerilebilir. Lenfatik yayılım nadirdir bu yüzden boyun diseksiyonu ve sonrasında radioterapi pek önerilmez. Ameliyat sonrası uzun sağkalım süreleri bildirilmiştir (20 yıl üzeri). Tabi tümörün evresi, metaztazı, hangi bezden kaynaklandığı önemlidir.

Asinik Hücreli Karsinom

Habis parotis tümörlerinin ancak %15 lik kısmını oluşturur. %90 ‘a yakını parotis bezinden kaynaklanır. Sıklıkla 50’li yaşlarda ve kadınlarda daha sık görülür. Dçok düşük dereceli tümörlerdir. Ameliyat sonrası başka ek tedaviye gereksinim duyulmaz (RT). uzun sağkalım oranlarına sahiptir.

Malign Mixt Tümör: (Karsinosarkom)

Çok nadir görülür yüksek dereceli tümörlerdir.

Karsinoma Ex-Pleomorfik Adenom:

Genellikle uzun yıllar tedavi edilmemiş selim tümör olan pleomorfik adenomun kötü huylu dönüşümü ya da kanserleşmesi sonucu oluşur. Yıllardır var olan kitlenin aniden değişimi , hızla büyümesi ve cildi ve etrafındaki sinirleri yıkıcı şekilde davranış değiştirmesi ile hastalar başvururlar. Tedavisi cerrahidir.